9-sinf adabiyoti ( Xo’ja, Ogohiy, Furqat ) Davron Akbar «Renessans» o’quv markazi +998971496929
9-sinf adabiyoti ( Xo’ja, Ogohiy, Furqat ) Davron Akbar
“Renessans” o’quv markazi +998971496929
1. Xo‟janing o‟g‟li Hasanxo‟ja Nisoriyning bizgacha yetib
kelgan asarini yozing.
Javob_________________________________________
2. Ogohiy qaysi ijodkorning qaysi asarlarini tarjima qilgan?
Javob___________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
__________________________________
3. Furqatning Istanbulda yozgan asarini yozing.
Javob_________________________________________
4. Darslikda Xo‟janing 4 ta hikoyati keltirilgan. Shu
hikoyatlarning qisqa bayonini yozing.
( bu testdan maqsad imtihonda bu 4 hikoyat Xo‟janiki
ekanini eslab qolish uchun berildi ).
Javob:
1_______________________________________________
________________________________________________
__________________________________________
2_______________________________________________
________________________________________________
__________________________________________
3_______________________________________________
________________________________________________
__________________________________________
4_______________________________________________
________________________________________________
__________________________________________
5. Miroblik ishlari bilan safarda yurganda tasodif tufayli
oyog„i qattiq shikastlanadi va hali yigit yoshidayoq
to„shakka bog„lanib qoladi.
Yuqoridagi ma‟lumot qaysi ijodkor haqida?
Javob_________________________________________
6. “Mulk-u millatg„a amin o„lsa agar ogohlar,
Ikki olam obro„yini hosil etgay shohlar”.
Yuqoridagi parcha qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
7. “Muncha zolim bo„lmish ul xunrez qaro ko„zlaring”
g‟azali kimga tegishli?
Javob________________________________________
8. Qaysi ijodkor tog‟lardan oqib tushayotgan suvni “Obi
hayvondek suzuk suv har taraf aylab ravon,
Qildi sahrog„a tarovat o„zgacha paydo bahor” – deb
ta‟riflagan?
Javob_________________________________________
9. Ogohiyning devonini yozing.
Javob_________________________________________
10. “Gulshan ichra bazm etib jomi tarab no„sh aylali Kim,
g„animatdur necha kun, ey qadi ra‟no, bahor”
Ushbu g‟azal parchasi qaysi ijodkorga tegishli?
Javob________________________________________
11. Furqatning fors tilidan o„zbek tiliga tarjima qilgan
asarini yozing.
Javob_________________________________________
12. Hasanxo‟ja Nisoriy o‟z asarida otasi haqida qanday
ma‟lumotlarni sanab o‟tgan?
Javob___________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________
13. Xo‟janing qaysi asari kimga bag‟ishlab yozilganini
yozing.
N
asarlar
Kimga bag‟ishlab yozilgan?
1
2
3
14. “Biyobon gardiman Majnun kabi bir Layli yodida”
g‟azalining muallifini yozing.
Javob_________________________________________
15. Ijodkorning o„zining eslashicha, husnixat ta‟limini
bolaligidanoq puxta egallagan ijodkor quyidagi baytni
to„qqiz yoshida yozgan ekan:
“Mening maktab aro buldur murodim,
Xatimdek chiqsa imlo-yu savodim”.
Yuqoridagi ma‟lumot qaysi ijodkor haqida?
Javob_________________________________________
16. Xo‟ja “Kechadur” g‟azalini kimga jo‟natgan edi?
Javob_________________________________________
17. “Gulshani davlat” va “Shohidi iqbol” asarlari qaysi
ijodkorga tegishli?
Javob________________________________________
18. “Bir qamar siymoni” g„azalining muallifini yozing.
Javob_________________________________________
19. Ogohiyning tarixiy asarlarini yozing. ( 2 ta )
Javob:
1_____________________________________________
2_____________________________________________
20. “Fig„onkim, ul buti siymin zaqandan ayrilib qoldim”
g‟azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
21. Qotig„roq kelmadi hargiz jahong„a ushbu qishdin qish,
Ki aql-u hisg„a yaksar mone‟ o„ldi borcha ishdin qish.
Yuqoridagi “Qish” g‟azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
22. Xo‟janing bizgacha yetib kelgan asarlarini yozing.
( 3 ta )
Javob: 1__________________ 2___________________
3______________________
23. Ogahiyning siyosat va davlatga munosabati, hukmdor
fazilatlari, burch va vazifalari borasidagi mulohazalari
bayon etilgan pandnoma asarini yozing.
Javob________________________________________
9-sinf adabiyoti ( Xo’ja, Ogohiy, Furqat ) Davron Akbar
“Renessans” o’quv markazi +998971496929
24. “Manam sho„rida bulbul” muxammasining muallifi
kim?
Javob_________________________________________
25. Qaysi ijodkorning asarlari
1) lirikasi;
2) publitsistikasi, nasriy asari;
3) tarjimalari;
4) ilmiy asarlari ga bo‟linadi?
Javob_________________________________________
26. “Yuzung ochkim, quyosh sadqang bo„lub boshingdin
aylansun” g‟azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
27. Furqatning she‟riy kitobini yozing.
Javob_________________________________________
28. “O„yla yetkurdi jahong„a ziynat-u oro bahor” g„azali
qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
29. Xo‟janing qaysi asari Nizomiy Ganjaviy “Xamsa”sining
birinchi dostoni “Maxzan ul-asror”ga nazira shaklida
(ergashib) yozilgan?
Javob_________________________________________
30. Keltursa yuz baloni o„shal bevafo manga,
Kelsun agar yuzumni evursam, balo manga.
Ushbu parcha kimga tegishli?
Javob_________________________________________
31. Ogohiy Munisning qaysi asarini davom ettirgan?
Javob_________________________________________
32. “Yetim qo„zi kabi nolonlig„im” g‟azalining muallifini
yozing.
Javob_________________________________________
33. Furqatning 4 ta ilmiy asarini yozing.
Javob:
1____________________________________________
2____________________________________________
3____________________________________________
4____________________________________________
34. “Baland aylab quyoshg„a poya navro„z” g‟azali qaysi
ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
35. Ogohiyning musoviyattarafayn janrida yozilgan
g‟azalini yozing.
Javob_________________________________________
36. Furqatning risolasini yozing.
Javob_________________________________________
37. “Riyoz ud-davla” asarining muallifi kim edi?
Javob_________________________________________
38. “Bahor ayyomi bo„lmish o„ylakim bog„i Eram sahro”
g‟azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
39. Biz istig‟no eli, qichqirmag„on ma‟vog„a bormasmiz,
Agar chandeki xirman aylasa, dunyog„a bormasmiz.
Ushbu misralar bilan boshlanuvchi g‟azalning muallifini
yozing.
Javob_________________________________________
40. “Hasrato, kel-kel beri, ul sho„xi jonondin gapur”
g‟azali kimga tegishli?
Javob_________________________________________
41. “Mushkin qoshining hay‟ati ul chashmi jallod ustina”
g‟azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
42. Surmadin ko„zlar qaro, qo„llar hinodin lolarang,
G„ozadin yuzlarda tob-u, o„smadin qoshlar tarang.
Ushbu misralar bilan boshlanuvchi g‟azalning muallifini
yozing.
Javob_________________________________________
43. “Ey sho„x, ko„zi qoshinga olam gado, man ham gado”
g„azali qaysi ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
44. Fasli navbahor o„ldi ketibon zimistonlar,
Do„stlar, g„animatdur, sayr eting gulistonlar.
Ushbu g‟azalning muallifi kim?
Javob_________________________________________
45. “Nihoni kuydirib hajr o„ti po„st-u ustuxon aylar”,
Gazalining muallifini yozing.
Javob_________________________________________
46. “Ilohi, har kuning navro„z bo„lsin” g„azali qaysi
ijodkorga tegishli?
Javob_________________________________________
47. “Boshimda hushim yo„q” g‟azalining muallifini yozing.
Javob_________________________________________
48. Chaman sahnida derlar sarv birla yosuman nozik,
G„alatdur, qomating oldida guldan pirahan nozik.
Ushbu parchada berilgan “Nozik” g‟azali qaysi ijodkorga
tegishli?
Javob_________________________________________
49. Ogohiyning tarjibandini yozing.
Javob_________________________________________
50. “Surmadin ko„zlar qaro” g‟azali kimga tegishli?
Javob_________________________________________
Test bajaruvchi_________________________________
Muallif: Davron Akbar
“Renessans” o‟quv markazi
Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling
50Sana 9-sinf Adabiyot 1-dars Dars mavzusi: Ruhiy kamolot vositasi
DARS MAVZUSI: MUHAMMAD RIZO OGAHIY HAYOTI VA IJODI
Darsning maqsadi:
1.Ta’limiy maqsad: o’quvchilarga yangi mavzuni tushuntirish
2. Tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarning siyosiy bilimlarini oshirish .
3. Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarning bilim va tafakkurini o’stirish, bilim olishga bo’lgan qiziqishini oshirish, mustaqil fikrlashga o’rgatish.
Axborot bilan ishlash kompetensiyasi:
mavjud axborot manbalaridan (kitob, ommaviy axborot vositalari, internet, lug‘at, ma’lumotnomalar, (audio-video yozuv), telefon, kompyuter) foydalana olish va ulardagi materiallarga munosabat bildirish.
O‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
shaxs sifatida ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intilishni ehtiyojga aylantira olish;
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va unda faol ishtirok etish;
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
badiiy adabiyot va san’atda aks etgan vatanparvarlik, insonparvarlik g‘oyalarini, umuminsoniy va milliy qadriyatlar tasvirini anglash, ulardagi go‘zallik va ezgulikdan o‘rnak olishga intilish, yovuzlik va xunuklikdan nafratlana olish.
Darsning usuli: an’anaviy.
Darsning jihozi: darslik, tarqatmali savollar.
Darsning borishi.
I. Tashkiliy qism: a) o’quvchilar bilan salomlashish:
b) davomatni aniqlash:
v) she’riy daqiqa.
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) yakka tartibda (tarqatmali savollar asosida)
b) ommaviy tarzda (uy vazifasi nazorati)
Ogahiyning asosiy she’riy merosi ona tilida yozilgan bo‘lib, «Ta’viz ul-oshiqin» devonida to‘plangan. «Ta’viz ul-oshiqin» — «Oshiqlar tumori» degani. Devon ma’rifatparvar shoh va shoir Feruz — Muhammad Rahimxon Soniy (ikkinchi)ning taklifi va talabi bilan tuzilgan. Bu devon XIX asr o‘zbek she’riyatining benazir namunasi hisoblanadi. «Ta’viz ul-oshiqin»da shoirning yigirmadan ortiq janrdagi sal kam yigirma ming misrali lirik merosi jamlangan. Ularning 1300 misradan ortig‘i fors tilida bitilgan bo‘lib, bu Ogahiyning zullisonaynlik an’anasini munosib davom ettirganligining yorqin dalilidir.
Ogahiy devonidan turli: ijtimoiy-siyosiy, axloqiy-didaktik, tabiat tasviri va boshqa mavzudagi she’rlar joy olgan. Lekin ularning aksariyati ishqiy mavzudadir.
Shoir ijodida tabiat tasviriga bag‘ishlangan bir qator g‘azallar bor. Qish va bahor tasviri chizilgan bu she’rlarda Ogahiyning peyzaj ustasi, o‘tkir nigoh egasi ekanligi namoyon bo‘ladi. Fasl tarovati, go‘zalligini berishda shoir tashbih, tashhis (jonlantirish), sifatlash kabi badiiy tasvir vositalarini qo‘llaydi. «O‘yla yetkurdi jahong‘a ziynat-u oro bahor» g‘azalida o‘qiymiz: «Obi hayvondek suzuk suv har taraf aylab ravon, Qildi sahrog‘a tarovat o‘zgacha paydo bahor».
Suvni «obi hayvon» — tiriklik suviga o‘xshatish qadimdan bor. Lekin uni suzuk deb sifatlash adabiyotda yangilik edi. Tashxis (jonlantirish) san’atini mohirona qo‘llagan shoir tog‘lardan mayin oqib kelayotgan suvni noz bilan suzilib borayotgan go‘zalga o‘xshatadi. Bahor ana shu suzuk suvi bilan sahroga o‘zgacha tarovat bag‘ishlagan. Keyingi misralarda bahoriy yel rayhonlarga Masihdek «toza jon» ato qilgani, gul yuzi ochilib, qumri-yu bulbullarning unga vola-yu shaydo bo‘lganlari, lola soqiysi qo‘lidan ishrat ahliga qadah tutilgani kabi tasvirlar orqali bahor ko‘tarinki zavq, hayojonli shavq bilan vasf qilinadi. Bu go‘zalliklarni madh etgan shoir uni g‘animat bilib, qadrlashga chorlaydi: «Gulshan ichra bazm etib jomi tarab no‘sh aylali Kim, g‘animatdur necha kun, ey qadi ra’no, bahor». Shuningdek, «Baland aylab quyoshg‘a poya navro‘z», «Bahor ayyomi bo‘lmish o‘ylakim bog‘i Eram sahro» g‘azallarida ham bu ko‘rkam faslning beqiyos nazokatlari kuylanadi. «Ilohi, har kuning navro‘z bo‘lsin» g‘azalida bu she’r yaratilgandan buyon barchaning diliga jo bo‘lgan ohorli yangi yil tilaklari izhor etilgan:
Ilohi, har kuning navro‘z bo‘lsun,
Hamisha tole’ing feruz bo‘lsun.
Bo‘lub ayyomi navro‘zing muborak,
Zamiring inbisotanduz bo‘lsun.